ΠMΣ Kοινωνική & Ιστορική Aνθρωπολογία ΠMΣ Φύλο, Πολιτισμός και Κοινωνία ΠMΣ Κρίση και Ιστορική Αλλαγή
Oργάνωση
Kανονισμός λειτουργίας
Διδάσκοντες
Προσφερόμενα μαθήματα
Πρόγραμμα μαθημάτων
Νέα/Ανακοινώσεις
Επικοινωνία


 ΟΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ 2015-16


Προσφερόμενα Μαθήματα Ακαδημαϊκού έτους 2015-16 
,
A΄Eξάμηνο

ΚΙΑ-1 Κοινωνική και πολιτική ιστορία του Αρχαίου Κόσμου. Πολιτική και κοινωνία στην ελληνική πόλη-κράτος: ζητήματα ενότητας και διχασμού (Υποχρεωτικό)

ΚΙΑ-2 Θεωρία και Ιστορία της σύγχρονης ανθρωπολογικής σκέψης (Υποχρεωτικό)


ΚΙΑ-3 Ανθρωπολογία της Θρησκείας, τελετουργίας και συμβολικών συστημάτων (Υποχρεωτικό)


B΄Eξάμηνο

ΚΙΑ-4 Ζητήματα πολιτικής και οικονομικής Ανθρωπολογίας (Υποχρεωτικό)

ΚΙΑ-5 Η οικογένεια στην ευρωπαϊκή ιστοριογραφία (Υποχρεωτικό)

ΚΙΑ-6 Ιστορικές προσεγγίσεις του εθνικού φαινομένου (Υποχρεωτικό)


Γ΄Eξάμηνο Ανθρωπολογική Κατεύθυνση

ΚΙΑ-Α-1 Εθνογραφία της Ελλάδας και της Νότιας Ευρώπης (Υποχρεωτικό Κατεύθυνσης)

ΚΙΑ-Α-2 Ανθρωπολογία της συγγένειας και του φύλου (Επιλογής)  

ΚΙΑ-Α-3 Ειδικά θέματα Ανθρωπολογίας: Ανθρωπολογία της Εκπαίδευσης (Επιλογής)


Γ΄Eξάμηνο Ιστορική Κατεύθυνση

ΚΙΑ-Ι-1 Ζητήματα Ιστορικής Ανθρωπολογίας: Ιστοριογραφικές προσεγγίσεις και η ποιητική της ιστορικής γνώσης (Υποχρεωτικό Κατεύθυνσης)

ΚΙΑ-Ι-2 Ειδικά θέματα ιστοριογραφίας. Κοινωνικο-οικονομικός μετασχηματισμός: Η κρίση του 17ου αιώνα και ο μετασχηματισμός του οθωμανικού κόσμου (Επιλογής)

ΚΙΑ-Ι-3 Πολιτική και κοινωνική ιστορία της Νεότερης Ελλάδας: Από την επινόηση της Ελλάδας στον αλυτρωτισμό του ελληνικού κράτους.(Επιλογής)


Δ' Eξάμηνο

Μεταπτυχιακής Εργασίας Ειδίκευσης

 


Κοινωνική και Πολιτική Ιστορία του Αρχαίου Κόσμου. Πολιτική και Κοινωνία στην Ελληνική Πόλη-Κράτος: ζητήματα ενότητας και διχασμού 

ΔΙΔΑΣΚΩΝ: Βασίλης Αναστασιάδης

Κωδικός μαθήματος:  ΚΙΑ-1
Τύπος μαθήματος:    
Υποχρεωτικό
Επίπεδο μαθήματος (Προπτυχιακό/Μεταπτυχιακό):
Μεταπτυχιακό
Έτος σπουδών: :   
1ο
Εξάμηνο σπουδών
1ο

Αριθμός διδακτικών μονάδων: 3
Αριθμός πιστωτικών μονάδων (ECTS): 10

Περιεχόμενο μαθήματος: H αρχαιοελληνική πόλη-κράτος παρουσιάζεται από πολλούς μελετητές ως εξέχον παράδειγμα κοινωνικής και πολιτικής ενότητας, την ίδια ακριβώς στιγμή που μια αντίπαλη μερίδα τους επικαλείται την ίδια την κλασική ιστοριογραφία για να αναδείξει την πόλη σε εστία φατριασμού και πυρήνα κάθε λογής εσωτερικής σύγκρουσης. Στο συγκεκριμένο μάθημα αναδεικνύονται οι συνεκτικές αλλά και οι φυγόκεντρες δυνάμεις οι οποίες εκλύονται μέσα στην πόλη, η στάση των διανοουμένων απέναντι σε αυτές, αλλά και συγκεκριμένα γεγονότα που κατεξοχήν συνδέονται με τη διαχείριση της ανισότητας και της βίας. H θρησκεία, η νοοτροπία, καθώς και ο ιδιοσυγκρασιακός χαρακτήρας των ελληνικών ανταγωνιστικών αξιών και του ατομισμού, συνιστούν κύριους άξονες των θεμάτων που αναπτύσσονται.
Επιδιωκόμενα μαθησιακά αποτελέσματα: Ο φοιτητής κατανοεί την πολυμορφία των απόψεων, συχνά διιστάμενων, όσον αφορά στην ερμηνεία του φαινομένου της πόλης-κράτους ως κοινωνίας ισότιμων πολιτών. Παράλληλα, κατανοεί τη διαφορετικότητα ενός πολιτικού θεσμού, γεγονός που ευνοεί την όξυνση της αναλυτικής ικανότητας των φοιτητών, αλλά και την άσκησή τους στην εφαρμογή συγκριτικών και αναλογικών μεθόδων για την ερμηνεία ιστορικών φαινομένων.
Προαπαιτούμενα: Δεν υπάρχουν προαπαιτούμενα
Συνιστώμενη βιβλιογραφία προς μελέτη:
Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι:
Μέθοδοι αξιολόγησης / βαθμολόγησης:
Γλώσσα διδασκαλίας: Ελληνικά.
Τρόπος παράδοσης μαθήματος: Φυσική παρουσία του διδάσκοντα.

Θεωρία και Ιστορία της Σύγχρονης Ανθρωπολογικής Σκέψης

ΔΙΔΑΣΚΩΝ: Ευθύμιος Παπαταξιάρχης

Κωδικός μαθήματος: 
ΚΙΑ-2
Τύπος μαθήματος:    
Υποχρεωτικό
Επίπεδο μαθήματος (Προπτυχιακό/Μεταπτυχιακό):
Μεταπτυχιακό
Έτος σπουδών: :   
1ο
Εξάμηνο σπουδών
1ο

Αριθμός διδακτικών μονάδων: 3
Αριθμός πιστωτικών μονάδων (ECTS): 10

Περιεχόμενο μαθήματος: Το μάθημα παρουσιάζει τη μέθοδο και το αντικείμενο της κοινωνικής ανθρωπολογίας υπό το πρίσμα των διαφορετικών θεωρητικών παραδόσεων του 20ου αιώνα και σε σχέση με τις πολιτικές διαστάσεις του ανθρωπολογικού εγχειρήματος. Οι διαφορετικές θεωρίες εξετάζονται στο πλαίσιο των ιστορικών συνθηκών διαμόρφωσής τους τόσο αυτοτελώς όσο και μέσα από εθνογραφικές «εφαρμογές» τους. Στο πρώτο μέρος σχολιάζονται οι ιστορικές τάσεις της σύγχρονης ανθρωπολογίας και οι "εθνικές" σχολές (Aγγλική, Aμερικανική, Γαλλική), η πρόταση του εξελικτισμού για μια φυσική επιστήμη του κοινωνικού και ο βιολογικός ουνιβερσαλισμός, η τομή με τον εξελικτισμό και τη Βικτωριανή ανθρωπολογία και η γένεση του σύγχρονου ανθρωπολογικού παραδείγματος που βασίζεται στη συμμετοχική παρατήρηση και την εθνογραφία καθώς και η θεωρία της κοινωνικής δομής.  Στο δεύτερο μέρος παρουσιάζονται η επίδραση της δομικής γλωσσολογίας στην ανθρωπολογία και ο ανθρωπολογικός δομισμός του Levi-Strauss η επίδραση του δομισμού στο μαρξισμό και οι κριτικές στον δομισμό όπως η θεωρία της πρακτικής του Bourdieu και η θεωρία της δομοποίησης. Στο τρίτο μέρος παρουσιάζονται η ερμηνευτική ανθρωπολογία και οι σύγχρονες συζητήσεις για την ανθρωπολογική έννοια του πολιτισμού, η θεωρία της κατασκευής στην ανθρωπολογία και οι καταβολές της στις σύγχρονες πολιτικές της ταυτότητας, η κριτική του εθνογραφικού ρεαλισμού υπό το πρίσμα της κειμενικότητας και της χωρικής αποδόμησης και οι εναλλακτικές μορφές εθνογραφίας που βασίζονται στη διατοπικότητα, τη διαλογικότητα και τον αναστοχασμό, οι μετα-κουλτουραλιστικές και μετα-αποικιακές προσεγγίσεις του πολιτισμού και οι επιπτώσεις τους στη μελέτη της πολιτισμικής διαφοράς (σε σχέση με το φύλο, τη φυλή, το έθνος και την τάξη) και τέλος οι σύγχρονες ανθρωπολογικές προσεγγίσεις της «παγκοσμιοποίησης».
Επιδιωκόμενα μαθησιακά αποτελέσματα: Παροχή βασικών γνώσεων στα πεδία της ανθρωπολογικής θεωρίας και της εθνογραφικής παραγωγής της ανθρωπολογικής γνώσης καθώς και εξειδίκευση σε ορισμένες πτυχές τους που θα επιλέξει ο φοιτητής  Προαπαιτούμενα: Δεν υπάρχουν προαπαιτούμενα
Συνιστώμενη βιβλιογραφία προς μελέτη:
Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι:

Μέθοδοι αξιολόγησης / βαθμολόγησης: Με βάση γραπτές εργασίες και προφορική επίδοση στο σεμιναριακό μάθημα
Γλώσσα διδασκαλίας: Ελληνικά.
Τρόπος παράδοσης μαθήματος: Φυσική παρουσία του διδάσκοντα.

Ανθρωπολογία της Θρησκείας, Τελετουργίας και Συμβολικών Συστημάτων 

ΔΙΔΑΣΚΩΝ: Θεόδωρος Παραδέλλης

Κωδικός μαθήματος:  ΚΙΑ-3
Τύπος μαθήματος:    
Υποχρεωτικό
Επίπεδο μαθήματος (Προπτυχιακό/Μεταπτυχιακό):
Μεταπτυχιακό
Έτος σπουδών: :   
1ο
Εξάμηνο σπουδών
1ο

Αριθμός διδακτικών μονάδων: 3
Αριθμός πιστωτικών μονάδων (ECTS): 10

Περιεχόμενο μαθήματος: Το μάθημα αναφέρεται στους τρόπους που προσεγγίζονται, αναλύονται και ερμηνεύονται οι θρησκευτικές πεποιθήσεις και τα θρησκευτικά και κοσμικά τελετουργικά και συμβολικά συστήματα. Συζητούνται σε βάθος οι ανθρωπολογικές θεωρίες και προσεγγίσεις της θρησκείας. Αναλύονται τα συστήματα ταξινόμησης και δόμησης της ανθρώπινης εμπειρίας, η λογική της μαγικής σκέψης και πρακτικής, η τελετουργική πρακτική και οι ανθρωπολογικές προσεγγίσεις στο συμβολισμό. Εξετάζονται επίσης θέματα γνωστικής ανθρωπολογίας, καθώς και ανθρωπολογίας του προσώπου, των συναισθημάτων και του σώματος.
Επιδιωκόμενα μαθησιακά αποτελέσματα:
Προαπαιτούμενα: Δεν υπάρχουν προαπαιτούμενα
Συνιστώμενη βιβλιογραφία προς μελέτη:
Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι:

Μέθοδοι αξιολόγησης / βαθμολόγησης:
Γλώσσα διδασκαλίας: Ελληνικά.
Τρόπος παράδοσης μαθήματος: Φυσική παρουσία του διδάσκοντα.

Ζητήματα πολιτικής και οικονομικής Ανθρωπολογίας

ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ: Βασιλική Γαλανή-Μουτάφη

Κωδικός μαθήματος:  ΚΙΑ-4
Τύπος μαθήματος:    
Υποχρεωτικό
Επίπεδο μαθήματος (Προπτυχιακό/Μεταπτυχιακό):
Μεταπτυχιακό
Έτος σπουδών: :   
1ο
Εξάμηνο σπουδών
2ο

Αριθμός διδακτικών μονάδων: 3
Αριθμός πιστωτικών μονάδων (ECTS): 10

Περιεχόμενο μαθήματος: Το μάθημα περιλαμβάνει τρεις ενότητες. Στην πρώτη ενότητα παρουσιάζονται οι βασικές προσεγγίσεις της έννοιας του «οικονομικού», εξετάζονται η εμπορευματική ανταλλαγή, το δώρο και ο αντιπραγματισμός, ενώ επιπλέον σχολιάζονται παραδείγματα ανθρωπολογικών θεωρήσεων για τα υλικά αντικείμενα. Τα τελευταία αναλύονται ως εμπορευματικά αγαθά από μια πολιτικο-οικονομική οπτική ή ως φορείς συμβολικών νοημάτων. Εξετάζονται ακόμα διάφορες αντιλήψεις για την ηθική και το συμβολισμό του χρήματος καθώς και αναλυτικές προσεγγίσεις της κατανάλωσης. Η δεύτερη ενότητα καλύπτει βασικά ζητήματα της ανθρωπολογίας του τουρισμού και παρουσιάζει, από μια κριτική σκοπιά, παλαιότερους και νεότερους προβληματισμούς πάνω σε ζητήματα συναφή με τον κοινωνικο-οικονομικό μετασχηματισμό – όπως, για παράδειγμα, την πηγή προέλευσης της κοινωνικής αλλαγής και τη σχέση μεταξύ δομής και δράσης. Στην τρίτη ενότητα του μαθήματος αναλύεται η σχέση της πολιτικής ανθρωπολογίας με την πολιτική επιστήμη και παρουσιάζονται παραδείγματα από μη δυτικές κοινωνίες που καθιέρωσαν την προβληματική της πολιτικής ανθρωπολογίας. Τέλος, εξετάζονται οι κυριότερες προσεγγίσεις του εθνικού και του εθνοτικού (ethnic) φαινομένου και σχολιάζεται η σχέση μεταξύ των σχετικών όρων και αναλυτικών κατηγοριών. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στον εθνικισμό ως πολιτισμική διαδικασία συγκρότησης της ταυτότητας.
ΣΤΟΧΟΙ: Η αναγνώριση των σημαντικότερων προβληματικών στα πεδία της οικονομικής ανθρωπολογίας και της πολιτικής ανθρωπολογίας.  Η εξοικείωση με τις αναλυτικές ερμηνείες των οικονομικών και πολιτικών σχέσεων και πρακτικών στο πλαίσιο της κριτικής προσέγγισης συγκεκριμένων παραδειγμάτων που αφορούν στην ανταλλαγή, το δώρο, το χρήμα, τις εθνοτικές σχέσεις και τη συγκρότηση της ταυτότητας (εθνικής και εθνοτικής).
Επιδιωκόμενα μαθησιακά αποτελέσματα:
Η γνωριμία με τις βασικές προσεγγίσεις της έννοιας του «οικονομικού», την εμπορευματική ανταλλαγή, το δώρο και τον αντιπραγματισμό καθώς και αναλυτικές ερμηνείες για τα υλικά αντικείμενα, το χρήμα και την κατανάλωση. Η ανάλυση παλαιότερων και νεότερων προβληματισμών πάνω σε ζητήματα συναφή με τον κοινωνικο-οικονομικό μετασχηματισμό – όπως, για παράδειγμα, την πηγή προέλευσης της κοινωνικής αλλαγής και τη σχέση μεταξύ δομής και δράσης. Η κατανόηση της προβληματικής της πολιτικής ανθρωπολογίας και, ειδικότερα, των προσεγγίσεων του εθνικού και του εθνοτικού (ethnic) φαινομένου (της σχέσης μεταξύ των σχετικών όρων και αναλυτικών κατηγοριών).
Προαπαιτούμενα: Δεν υπάρχουν προαπαιτούμενα
Συνιστώμενη βιβλιογραφία προς μελέτη:
Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι:

Μέθοδοι αξιολόγησης / βαθμολόγησης: Προφορικές παρουσιάσεις και γραπτές εργασίες.
Γλώσσα διδασκαλίας: Ελληνικά.
Τρόπος παράδοσης μαθήματος: Φυσική παρουσία του διδάσκοντα.

Η Οικογένεια στην Ευρωπαϊκή Ιστοριογραφία

ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ: Μαρία Σταματογιαννοπούλου

Κωδικός μαθήματος:  ΚΙΑ-5
Τύπος μαθήματος:    
Υποχρεωτικό
Επίπεδο μαθήματος (Προπτυχιακό/Μεταπτυχιακό):
Μεταπτυχιακό
Έτος σπουδών: :   
1ο
Εξάμηνο σπουδών
2ο

Αριθμός διδακτικών μονάδων: 3
Αριθμός πιστωτικών μονάδων (ECTS): 10

Περιεχόμενο μαθήματος: Το σεμινάριο αποσκοπεί στην παρουσίαση βασικών όψεων της ιστοριογραφίας της οικογένειας στον ευρωπαϊκό χώρο (17ος-19ος αιώνας) και παρακολουθεί τη συζήτηση του πεδίου με τις αντίστοιχες έρευνες στον χώρο της κοινωνικής ανθρωπολογίας. Κατά τη διάρκειά του παρουσιάζονται οι σύγχρονες ιστοριογραφικές τάσεις στο πεδίο της ιστορίας της οικογένειας και της συγγένειας στον ευρωπαϊκό χώρο. Το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στις σχετικές με την καταγωγή και τους μετασχηματισμούς του ευρωπαϊκού συστήματος συγγένειας μελέτες, τις μορφές εγκατάστασης και οικιακής οργάνωσης, τις πρακτικές και το θεσμικό πλαίσιο μεταβίβασης των οικογενειακών αγαθών και τις επιπτώσεις τους στη συγκρότηση της οικιακής/συγγενικής ομάδας, τις ιστοριογραφικές προσεγγίσεις ως προς την ανάδυση νέων μορφών υποκειμενικότητας στον οικιακό χώρο.
Επιδιωκόμενα μαθησιακά αποτελέσματα: Να εισάγει τους φοιτητές στη σύγχρονη ιστορική έρευνα στο πεδίο της οργάνωσης της οικιακής ζωής, των μορφών κυκλοφορίας των οικογενειακών αγαθών και της σημασίας των συγγενικών σχέσεων στον ευρωπαϊκό χώρο κατά τη νεότερη περίοδο. Οι μεταπτυχιακοί φοιτητές και φοιτήτριες εξοικειώνονται με προσεγγίσεις στο πεδίο της ιστοριογραφίας της οικογένειας, μαθαίνουν να συνδέουν ιστορικές και ανθρωπολογικές προσεγγίσεις, εξασκούνται στη συνθετική παρουσίαση επιμέρους μελετών.
Προαπαιτούμενα: Κανένα
Συνιστώμενη βιβλιογραφία προς μελέτη:
α) Εγχειρίδια του μαθήματος:
β) Συμπληρωματική βιβλιογραφία:

G. Iggers, 1999. Η ιστοριογραφία στον 20ό αιώνα: από την επιστημονική αντικειμενικότητα στην πρόκληση του μεταμοντερνισμού.
P. Burke, 2002. Ιστορία και κοινωνική θεωρία.
P. Burke, 2007 (1991). The French Historical Revolution. The Annales School, 1929-1989.
Μ.Anderson, 1980. Approaches to the History of the Western Family.
L. Stone, “Family History in the 1980’s. Past Achievements and Future Trends”, Journal of Interdisciplinary History, XII, 1, 1981, 51-87.
Μ. Doolittle, “Close Relations? Bringing together Gender and Family in the English History”, Gender and History, 11, 1999, 542-554.
J. Goody, 1983. The Development of Family and Marriage in Europe.
Fr. Heritier, 2005 (1994). Οι δυο αδελφές και η μητέρα τους. Ανθρωπολογία της αιμομιξίας.
H. Medick – W. Sabean, 1984. Interest and Emotion. Essays on the Study of Family and Kinship. J. Goody,
J. Thirsk, E.P. Thompson, 1978. Family and Inheritance in Rural Society in Western Europe, 1200-1800.
J. Goody, 2008. Η υφαρπαγή της ιστορίας.
J. Scott- L.Tilly, 1987. Women, Work and the Family.
Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: Συμμετοχή στο εβδομαδιαίο σεμινάριο, προφορικές παρουσιάσεις σχετικών με το μελετώμενο πεδίο ερευνών, που καταλήγουν σε γραπτές εργασίες.
Μέθοδοι αξιολόγησης / βαθμολόγησης: Στη βάση της συμμετοχής στην εκπαιδευτική διαδικασία, των προφορικών και γραπτών εργασιών των μεταπτυχιακών φοιτητών/τριών. Γλώσσα διδασκαλίας: Ελληνική
Τρόπος παράδοσης μαθήματος: Φυσική παρουσία της διδάσκουσας.

Ιστορικές Προσεγγίσεις του Εθνικού Φαινομένου

ΔΙΔΑΣΚΩΝ: Χάρης Εξερτζόγλου

Κωδικός μαθήματος:  ΚΙΑ-6
Τύπος μαθήματος:    
Υποχρεωτικό
Επίπεδο μαθήματος (Προπτυχιακό/Μεταπτυχιακό):
Μεταπτυχιακό
Έτος σπουδών: :   
1ο
Εξάμηνο σπουδών
2ο

Αριθμός διδακτικών μονάδων:
3
Αριθμός πιστωτικών μονάδων (ECTS): 10

Περιεχόμενο μαθήματος: Το Το μάθημα έχει στόχο να προβληματοποιήσει το εθνικό φαινόμενο τοποθετώντας το στα ιστορικά συμφραζόμενα της νεωτερικότητας. Η συζήτηση για τα έθνη και τον εθνικισμό έχει αναπτυχθεί ιδιαίτερα κατά την τελευταία εικοσαετία μέσα σε ένα καινούργιο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον που έθεσε υπό αμφισβήτηση πολλές βεβαιότητες για τα έθνη και τα εθνικά κράτη, βεβαιότητες που έτειναν να ταυτίζουν το μεν πρώτα με περίπου φυσικές οντότητες τα δε δεύτερα με αυτονόητες μορφές πολιτικής οργάνωσης. Το μάθημα επιχειρεί να παρακολουθήσει την ιστορική διαμόρφωση της εθνικής ιδέας και των εθνικών θεσμών, δηλαδή την πολιτισμική και κοινωνική επινόησή τους στη βάση παραδειγμάτων από την ευρωπαϊκή ιστορία του δέκατου ένατου και του εικοστού αιώνα. Το μάθημα οργανώνεται σε τρεις ενότητες οι οποίες εξετάζουν,
• το πρόβλημα της ιστορικότητας του έθνους μέσα από την πρόσφατη θεωρητική συζήτηση • η πολιτισμική επινόηση της εθνικής ταυτότητας, γλώσσα, ιστορία, πολιτισμός, φυλή
• η σχέση του εθνικού λόγου με την διαμόρφωση των επιστημών και των θεσμών • η ιδιότητα του πολίτη και η εθνική ιδεολογία
• το έθνος και η παραγωγή της έμφυλης διαφοράς
• το έθνος και η παραγωγή του πληθυσμού
• η παραγωγή του εθνικού συναισθήματος
Επιδιωκόμενα μαθησιακά αποτελέσματα: Το μάθημα επιδιώκει να εξοικειώσει του φοιτητές/τριες με τις σύγχρονες συζητήσεις για τον εθνικισμό και το εθνικό φαινόμενο στη βάση συγκεκριμένων θεματικών και ιστορικών παραδειγμάτων. Αν και η προσέγγιση του αντικειμένου είναι ιστορική οι φοιτητές έχουν την δυνατότητα να γνωρίσουν ένα φαινόμενο που έχει ιδιαίτερη ισχύ μέχρι σήμερα και να κατανοήσουν τις ιστορικές συνθήκες συγκρότησής του. Οι διαλέξεις και η ανάγνωση συγκεκριμένης βιβλιογραφίας αποσκοπεί στον εμπλουτισμό και την εμπέδωση των γνώσεων των φοιτητών και στην καλλιέργεια της ικανότητάς τους να τοποθετούν τη διαμόρφωση του εθνικισμού σε ιστορικά και πολιτισμικά συμφραζόμενα.
Προαπαιτούμενα: Δεν υπάρχουν προαπαιτούμενα
Συνιστώμενη βιβλιογραφία προς μελέτη: Στην ηλεκτρονική σελίδα του μαθήματος υπάρχει πολυσέλιδη ξενόγλωσση και ελληνόγλωσση βιβλιογραφία σχετική με τις θεματικές του μαθήματος. Οι φοιτητές/τριες έχουν πρόσβαση σε αυτήν από την αρχή του μαθήματος.
Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: Το μάθημα βασίζεται σε διαλέξεις του διδάσκοντα και στη συζήτηση που ακολουθεί με βάση βιβλιογραφία. Για την υποστήριξη του μαθήματος χρησιμοποιείται ηλεκτρονική σελίδα στο e-class στην οποία οι φοιτητές/τριες έχουν άμεση πρόσβαση. Κατά την έναρξη των μαθημάτων προτείνονται δύο θεματικές ενότητες με τη σχετική βιβλιογραφία στις οποίες θα εξεταστούν γραπτά οι φοιτητές/τριες σε ορισμένη ημερομηνία. Προτείνονται επίσης θέματα εργασιών τα οποία όσοι συμμετέχουν στο μάθημα οφείλουν να επιλέξουν ως τελική εργασία.
Μέθοδοι αξιολόγησης / βαθμολόγησης: Η αξιολόγηση των φοιτητών/τριών βασίζεται σε γραπτή εξέταση (30%) και στην κατάθεση γραπτής εργασίας (70%). Τα θέματα για τη γραπτή εξέταση δίνονται από την αρχή των μαθημάτων και οι φοιτητές/τριες καλούνται να προετοιμαστούν δουλεύοντας σε μια διαθέσιμη βιβλιογραφία. Τα θέματα των γραπτών εργασιών προτείνονται από το διδάσκοντα μαζί με μια ενδεικτική βιβλιογραφία από την αρχή του μαθήματος για την καλύτερη προετοιμασία και επίβλεψη των φοιτητών/τριών. • Γλώσσα διδασκαλίας: Ελληνικά.
Τρόπος παράδοσης μαθήματος: Φυσική παρουσία του διδάσκοντα.

Εθνογραφία της Ελλάδας και της Νότιας Ευρώπης

ΔΙΔΑΣΚΩΝ: Παναγιώτης Πανόπουλος

Κωδικός μαθήματος:  ΚΙΑ-Α-1
Τύπος μαθήματος:    
Υποχρεωτικό κατεύθυνσης
Επίπεδο μαθήματος (Προπτυχιακό/Μεταπτυχιακό):
Μεταπτυχιακό
Έτος σπουδών: :   
2ο
Εξάμηνο σπουδών
3ο

Αριθμός διδακτικών μονάδων:
3
Αριθμός πιστωτικών μονάδων (ECTS): 10

Περιεχόμενο μαθήματος: Το μάθημα παρουσιάζει εθνογραφικές μελέτες που αφορούν τη σύγχρονη ελληνική κοινωνία και τις άλλες κοινωνίες της νότιας Ευρώπης, με άξονα τη διαπολιτισμική σύγκριση. Οι δύο πρώτες ενότητες αναφέρονται στην ιστορία της εθνογραφικής έρευνας στον συγκεκριμένο χώρο, ως προς τις μεθοδολογικές τάσεις και τις εξειδικεύσεις σε αντικείμενα και πεδία ενδιαφέροντος. Στη συνέχεια, παρουσιάζονται πιο αναλυτικά τα αντικείμενα στα οποία εστιάστηκε η ανθρωπολογική έρευνα στην Ελλάδα και στην ευρύτερη περιοχή της νότιας Ευρώπης, όπως οι μορφές και οι διαφοροποιήσεις της συγγένειας και της οικιακής ομάδας, τα σύμβολα και οι σημασίες της θηλυκότητας και του ανδρισμού, οι πολιτισμικές διαστάσεις του πολιτικού, η συμβολική κατασκευή της εντοπιότητας, η εθνογραφία των εθνικών και εθνοτικών ταυτοτήτων, και ειδικότερα η συγκρότηση της νεοελληνικής πολιτισμικής και εθνικής ταυτότητας, ζητήματα ανθρωπολογίας του σώματος και των συναισθημάτων.
ΣΤΟΧΟΙ: Σ’ αυτό το σεμιναριακό μάθημα, θα εξετάσουμε πώς έχει εφαρμοστεί στο παρελθόν και πώς εφαρμόζεται σήμερα η προβληματική της κοινωνικής ανθρωπολογίας στη μελέτη της ελληνικής κοινωνίας και των άλλων κοινωνιών της νότιας Ευρώπης. Θα εστιάσουμε ιδιαίτερα στη μεθοδολογική και θεματολογική ανανέωση της ελληνικής και ευρωπαϊκής εθνογραφίας, που ήρθε ως αποτέλεσμα της εφαρμογής, στη μελέτη της κοινωνίας και του πολιτισμού, των νεότερων θεωρητικών αναζητήσεων και προβληματικών που αναπτύχθηκαν στις ανθρωπολογικές σπουδές κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες. Θα συγκρίνουμε, τέλος, τις εθνογραφικές προσεγγίσεις Ελλάδας, Μεσογείου και νότιας Ευρώπης ως προς την έκταση, τη θεματολογία, τη μεθοδολογία, καθώς και ως προς τις πολιτικές διαστάσεις της ανάδειξης ενός ιστορικού και γεωγραφικού χώρου σε ενιαίο ερευνητικό αντικείμενο.
Επιδιωκόμενα μαθησιακά αποτελέσματα: Η συστηματική εξοικείωση με τη μέθοδο και τις θεματικές της εθνογραφικής έρευνας στην περιοχή της νότιας Ευρώπης. Η ανάδειξη των βασικών ζητημάτων που έχουν μελετηθεί και των δυνατοτήτων για περαιτέρω και εις βάθος έρευνα, σε μεταπτυχιακό και διδακτορικό επίπεδο.
Προαπαιτούμενα: Όλα τα μαθήματα του πρώτου έτους.
Συνιστώμενη βιβλιογραφία προς μελέτη:
Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: Διαλέξεις, προφορικές παρουσιάσεις από τους φοιτητές/ φοιτήτριες.
Μέθοδοι αξιολόγησης / βαθμολόγησης: Προφορικές παρουσιάσεις, μικρές γραπτές εργασίες κατά τη διάρκεια του εξαμήνου, μεγάλη γραπτή εργασία στο τέλος του εξαμήνου.
Γλώσσα διδασκαλίας: Ελληνικά
Τρόπος παράδοσης μαθήματος: Φυσική παρουσία του διδάσκοντα.

Ανθρωπολογία της συγγένειας και του φύλου

ΔIΔΑΣΚΟΥΣΑ: Βενετία Καντσά


Κωδικός μαθήματος:  ΚΙΑ-Α-2
Τύπος μαθήματος:    
Eπιλογής
Επίπεδο μαθήματος (Προπτυχιακό/Μεταπτυχιακό):
Μεταπτυχιακό
Έτος σπουδών: :   
2ο
Εξάμηνο σπουδών
3ο

Αριθμός διδακτικών μονάδων:
3
Αριθμός πιστωτικών μονάδων (ECTS): 10

Περιεχόμενο μαθήματος: Η συζήτηση για τη σχέση φύσης και πολιτισμού είναι το κατεξοχήν ερώτημα που έχει απασχολήσει, και συνεχίζει να απασχολεί την ανθρωπολογία. Αρχικά μέσα από μια συζήτηση για τη φυλή, αργότερα για τη συγγένεια, και στη συνέχεια για το φύλο και τη σεξουαλικότητα, το ενδιαφέρον για τη σχέση «φύση και πολιτισμός», «βιολογία και συγγένεια/φύλο/σεξουαλικότητα», συνεχίζει να κεντρίζει το ενδιαφέρον, αφού φαίνεται να αφορά, σε τελευταία ανάλυση, ζητήματα ταξινόμησης, ένταξης, και αποκλεισμού.
Στο πλαίσιο του μαθήματος επιχειρείται η παρουσίαση και ανάλυση των κυριότερων ανθρωπολογικών προσεγγίσεων που αφορούν στη μελέτη της συγγένειας, του φύλου, και της σεξουαλικότητας. Εξετάζονται οι ανθρωπολογικές προσεγγίσεις της συγγένειας από τα τέλη του 19ου αι. μέχρι σήμερα, αναλύεται το ζήτημα της έμφυλης διαφοροποίησης, παρουσιάζονται οι θεωρίες της κατασκευής και της επιτελεστικότητας, και προσεγγίζεται κριτικά η άποψη ότι οι πλέον διαδεδομένες κοινωνικές μας σχέσεις, συγγενικές, έμφυλες ή σεξουαλικές βασίζονται στη «βιολογία» ή τη «φύση».
Πιο συγκεκριμένα, θα μας απασχολήσουν η σημασία της μελέτης της συγγένειας στην ανθρωπολογία και η σύνδεσή της ως ερευνητικού πεδίου με τα θεωρητικά ρεύματα του εξελικτικισμού, του δομολειτουργισμού και του δομισμού κατά την διάρκεια 19ου και 20ου αι., η ανθρωπολογική ενασχόληση με τις γυναίκες ως υποκείμενα της έρευνας και η μετατόπιση του ανθρωπολογικού ενδιαφέροντος στους πολλαπλούς τρόπους σχηματισμού των έμφυλων υποκειμένων και της διαπραγμάτευσης των έμφυλων σχέσεων, η επίδραση της θεωρίας της παραστασιακής επιτέλεσης και της queer θεωρίας στην ανάλυση του φύλου και της σεξουαλικότητας, η εκ νέου ανθρωπολογική στροφή, στο τέλος του 20ου και τις αρχές του 21ου αι., στη μελέτη της συγγένειας, και η εμφάνιση των επονομαζόμενων «νέες μελέτες της συγγένειας»—οι οποίες μελετούν τη χρήση νέων μεθόδων αναπαραγωγής, την εμφάνιση νέων τρόπων συμβίωσης και καινούργιων μορφών γαμήλιων σχέσεων, τη σύνδεση συγγένειας και σεξουαλικότητας και την δημιουργία οικογενειών από άτομα με ομόφυλες ερωτικές πρακτικές.
Επιδιωκόμενα μαθησιακά αποτελέσματα: Στόχος του μαθήματος είναι η ανάλυση των κοινωνικών και πολιτισμικών συμφραζομένων μέσα στα οποία αναδύονται κάθε φορά τα συστήματα της συγγένειας, οι εννοιολογήσεις του φύλου, και οι αντιλήψεις περί σεξουαλικότητας μέσα από συγκεκριμένα εθνογραφικά παραδείγματα σε διαφορετικούς πολιτισμούς. Σε ένα δεύτερο επίπεδο, προβληματοποιείται η ίδια η εννοιολόγηση του φύλου και της συγγένειας μέσα από την ενασχόληση με θεωρητικές προσεγγίσεις που αναλύουν το φύλο και τη συγγένεια ως επιτελεστικές πρακτικές.
Ανάμεσα στα μαθησιακά αποτελέσματα περιλαμβάνεται: Η γνωριμία με τα σημαντικότερα θεωρητικά ρεύματα στο πεδίο της ανθρωπολογίας της συγγένειας (εξελικτικσμός, θεωρία των ομάδων μονογραμμικής καταγωγής, θεωρία της αγχιστείας, η πολιτισμική προσέγγιση της συγγένειας). Η εξοικείωση με τη χρήση του φύλου στην ανθρωπολογική μελέτη του πολιτισμού (το ανθρωπολογικό ενδιαφέρον για τις γυναίκες και το φύλο, το φύλο ως αναλυτικό εργαλείο στην ανθρωπολογία, ανθρωπολογικές προσεγγίσεις του ανδρισμού, ανθρωπολογικές προσεγγίσεις της σεξουαλικότητας). Η προβληματοποίηση θεωρούμενων ως δεδομένων εννοιών όπως «βιολογία», «φύση», «συγγένεια», «φύλο», «σεξουαλικότητα». Η ανάλυση εθνογραφικών παραδειγμάτων σε διαφορετικούς πολιτισμούς και η κατανόηση σύγχρονων μορφών συγγένειας ως αποτέλεσμα τεχνολογικών μεταβολών και κοινωνικών αλλαγών (η συγγένεια ως συσχετικότητα, νέες μορφές οικογένειας, συγγένεια και αναπαραγωγικές τεχνολογίες). Με την ολοκλήρωση του μαθήματος ο/η φοιτητής/ήτρια αναμένεται να έχει αποκτήσει το θεωρητικό και μεθοδολογικό εκείνο υπόβαθρο που θα του/ης επιτρέπει να κατανοεί τις κυριότερες ανθρωπολογικές θεωρίες για τη συγγένεια και το φύλο, να προσεγγίζει και να αναλύει συγγενειακές και έμφυλες σχέσεις σε διαφορετικά πολιτισμικά πλαίσια, και να ερμηνεύει τη συγγένεια και το φύλο συσχετικά με άλλες πλευρές του βίου (για παράδειγμα, θρησκεία, νομικό πλαίσιο, τεχνολογία, κατανάλωση).
Προαπαιτούμενα: Η επιτυχής ολοκλήρωση του πρώτου έτους μεταπτυχιακών σπουδών. Συνιστώμενη βιβλιογραφία προς μελέτη:
Butler, Judith. 1990. Gender Trouble. Feminism and the Subversion of Identity. Routledge: New York and London [μτφ. στα ελληνικά Αναταραχή φύλου. Ο φεμινισμός και η ανατροπή της ταυτότητας. Αθήνα: Αλεξάνδρεια]
Carsten, Janet (ed.). 2000. Cultures of Relatedness. New Approaches to the Study of Kinship. Cambridge University Press: Cambridge.
Γιαννακόπουλος, Κώστας. 2006. Σεξουαλικότητα. Θεωρίες και Πολιτικές της Ανθρωπολογίας. Εκδ. Αλεξάνδρεια: Αθήνα.
Collier, Jane Fishburne and Sylvia Junko Yanagisako (eds.).1987. Gender and Kinship. Essays Toward a Unifiied Analysis.Stanford University Press: Stanford, California. Edwards, Janet, Sarah Franklin, Eric Hirsch, Frances Price, Marilyn Strathern (eds). 1993 (2nd edition). Technologies of Procreation. Kinship in the Age of Assisted Conception. Routledge: London and New York.
Frankin, Susan & Susan McKinnon (eds.) 2001. Relative Values. Reconfiguring Kinship Studies. Duke University Press: Durham & London.
Holy, Ladislav. 1996. Anthropological Perspectives on Kinship. Pluto Press: London. Inhorn, Marcia C. et al. (eds.). 2009. Reconceiving the Second Sex. Men, Masculinity and Reproduction. Νέα Υόρκη και Οξφόρδη: Berghahn.
Καντσά, Βενετία, Βασιλική Μουτάφη, Ευθύμιος Παπαταξιάρχης (επιμ.) 2011 Μελέτες για το φύλο στην ιστορία και την ανθρωπολογία. Αλεξάνδρεια: Αθήνα.
Moore, Henrietta L., 1994. A Passion for Difference. Essays in Anthropology and Gender. Polity Press: London.
Parkin, Roger and Linda Stone. 2004. Kinship and Family. An Anthropological Reader. Blackwell Publishing. Strathern, Marilyn 2005 Kinship, Law and the Unexpected: Relatives are Always a Surprise. Cambridge: Cambridge University Press.
Weston, Kath. 1998. longslowburn. Sexuality and Social Science. . Routledge: New York and London.
Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: Το μάθημα αρθρώνεται γύρω από τις διαλέξεις της διδάσκουσας, τη συζήτηση συγκεκριμένων κειμένων σχετικών με το θέμα της εισήγησης και την παρουσίαση ενός σεμιναρίου ή/και εθνογραφίας.Σε κάθε ενότητα όλες/οι οι φοιτήτριες/ές καλούνται να έχουν διαβάσει τα κείμενα που προορίζονται για συζήτηση και να έχουν προετοιμαστεί για αυτή μέσα από σχόλια, σημειώσεις και ερωτήσεις τις οποίες θα αποστέλλουν ηλεκτρονικά. Κάθε φορά μία/ένας φοιτήτρια/ής αναλαμβάνει να παρουσιάσει το αντίστοιχο σεμινάριο της ενότητας.
Μέθοδοι αξιολόγησης / βαθμολόγησης: Η βαθμολογία διαμορφώνεται ως εξής: α) Συμμετοχή στο μάθημα και στη συζήτηση (20% της συνολικής βαθμολογίας): Σε κάθε ενότητα οι φοιτητές/ήτριες είναι υποχρεωμένοι να προετοιμάζονται στα αντίστοιχα κείμενα που αναφέρονται στον οδηγό του μαθήματος. β) Προφορικές παρουσιάσεις και γραπτές εργασίες (30% της συνολικής βαθμολογίας): Κατά την διάρκεια του μαθήματος κάθε φοιτητής/ήτρια θα παρουσιάσει προφορικά δύο θέματα σεμιναρίων/ή και εθνογραφιών στην αντίστοιχη ενότητα, τα οποία στη συνέχεια κατατίθενται γραπτά σε μορφή σύντομης εργασίας. γ) Γραπτή εργασία σε θέμα επιλογής (50% της συνολικής βαθμολογίας): Το θέμα της εργασίας αναφέρεται σε θεωρητικά ζητήματα που μας απασχόλησαν στα πλαίσια των διαλέξεων και των σεμιναρίων
Γλώσσα διδασκαλίας: Ελληνική
Τρόπος παράδοσης μαθήματος: Φυσική παρουσία της διδάσκουσας.

Ειδικά θέματα Ανθρωπολογίας. Ανθρωπολογία της εκπαίδευσης

ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ: Έφη Πλεξουσάκη

Κωδικός μαθήματος:  ΚΙΑ-Α-3
Τύπος μαθήματος:    
Επιλογής
Επίπεδο μαθήματος (Προπτυχιακό/Μεταπτυχιακό):
Μεταπτυχιακό
Έτος σπουδών: :   
2ο
Εξάμηνο σπουδών
3ο

Αριθμός διδακτικών μονάδων:
3
Αριθμός πιστωτικών μονάδων (ECTS): 10

Περιεχόμενο μαθήματος: Το μάθημα παρουσιάζει μελέτες για τη σχέση της εκπαιδευτικής διαδικασίας με την κοινωνία και τον πολιτισμό και εθνογραφικές έρευνες με αντικείμενο το σχολείο σε συγκεκριμένα ιστορικά και πολιτισμικά συμφραζόμενα. Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στη συγκριτική προσέγγιση κοινωνιών της Νότιας Ευρώπης υπό το πρίσμα των πολιτισμικών νοημάτων της εκπαιδευτικής διαδικασίας και των αξιών που συνδέονται με το σχολείο και τη μόρφωση.
Στις ανθρωπολογικές προσεγγίσεις της εκπαίδευσης διακρίνονται δύο βασικές ερευνητικές κατευθύνσεις. Ο πρώτος στρέφεται γύρω από τη θέση και το ρόλο που έχει το σχολείο σε διαφορετικές κοινωνίες και σε διαφορετικά μέρη του κόσμου, από την οπτική γωνία της «πολιτισμικής μεταβίβασης», όπως την επεξεργάστηκε, κατά κύριο λόγο, η αμερικανική ανθρωπολογία. Από αυτή την οπτική το «δυτικό» σχολείο ως επίσημη μορφή εκπαίδευσης στο σύγχρονο κόσμο είναι μία από τις μορφές πολιτισμικής μεταβίβασης και η διαπολιτισμική σύγκριση διαφορετικών πρακτικών ανατροφής και κοινωνικοποίησης των παιδιών συνιστά τον πυρήνα αυτής της προσέγγισης. Στη διεύρυνση αυτής της προβληματικής, το σχολείο νοείται ως χώρος που διέπεται από ιδιαίτερους πολιτισμικούς κώδικες που φέρουν τη σφραγίδα της «Δύσης» και μάλιστα των μεσαίων κοινωνικών στρωμάτων, και τα ερευνητικά ερωτήματα αφορούν τις λεκτικές και μη λεκτικές ανταλλαγές στο σχολείο ως μορφές διαπολιτισμικής επικοινωνίας οι οποίες εγγράφονται σε συγκεκριμένες σχέσεις ιεραρχίας.
Σύμφωνα με τη δεύτερη, η ανθρωπολογική προσέγγιση της εκπαίδευσης δεν αποτελεί ένα γνωστικό κλάδο που συγκροτείται με βάση ένα αντικείμενο (την εκπαίδευση στους «άλλους» πολιτισμούς) αλλά μια αναλυτική σκοπιά η οποία εστιάζει στο σχολείο ως ένα επιμέρους κοινωνικό πλαίσιο, πεδίο δράσης των ατόμων που νοηματοδοτείται από το περιεχόμενο που αποδίδουν στις έννοιες «μαθητής», «δάσκαλος» κλπ. Οι μετασχηματισμοί στους οποίους υπόκεινται οι τοπικές κοινωνικές δομές, αξίες και πρακτικές όπως αποτυπώνονται στο εκπαιδευτικό πεδίο κατέχει σημαντική θέση στην προσέγγιση αυτή. Ορισμένες από τις πρόσφατες μελέτες εστιάζουν στις καθημερινές σχολικές πρακτικές και τη συγκρότηση της υποκειμενικότητας μαθητών, εκπαιδευτικών και γονέων κατά τη δράση τους στο εκπαιδευτικό πεδίο.
Επιδιωκόμενα μαθησιακά αποτελέσματα: Οι φοιτητές επιδιώκεται: α) να εντοπίζουν τους τρόπους με τον οποίο εκφράζονται οι κοινωνικές και πολιτισμικές ιεραρχήσεις στην εκπαίδευση β) να κατανοήσουν τις διαφορετικές προσεγγίσεις ως προς την έμφαση που δίνουν στις θεσμικές ή στις καθημερινές και άτυπες πλευρές της σχολικής ζωής γ) να συνδέουν την ανθρωπολογία του σχολείου με την ευρύτερη ανθρωπολογική θεωρία
Προαπαιτούμενα: Κανένα
Συνιστώμενη βιβλιογραφία προς μελέτη: α) Εγχειρίδια του μαθήματος: 
α) Εγχειρίδια του μαθήματος:
Heath Shirley Brice, 1983. Ways with words: Language, life and work in communities and classrooms. Cambridge, Cambridge University Press.
Willis Paul, 2012. Μαθαίνοντας να δουλεύεις. Πώς τα παιδιά εργατικής προέλευσης επιλέγουν δουλειές της εργατικής τάξης. Gutenberg, Αθήνα, (πρώτη αγγλική έκδοση 1977)
β) Συμπληρωματική βιβλιογραφία:
Reed-Danahay Deborah, 1987. «Habitus and cultural identity: Home/School relationships in Rural France». Στο B. Levinson κ.ά (επιμ.), Schooling the symbolic animal, Rowman and Littlefield, Lanham Maryland, 2000, 223-236.
Maddox Richard. «Culture, schooling, and the politics of class identity in an Andalusian town», Comparative Education Review, vol 38, no 1, February 1994, σ. 88-114.
Abu-Rabia-Queder, 2006. «Between tradition and modernization: understanding the problem of Bedouin female dropout», British Journal of Sociology of Education, 27 (1), 3-19.
Philips Susan, 1983. The invisible culture: Communication in classroom and community on the Warm Springs Reservation, Longman, New York,.
Philips Susan U., 1972. “Participant structures and communicative competence: Warm Springs children in community and classroom” In C.B. Gadzen, D. Hymes & John-Steiner (eds), Functions of language in the classroom, New York, Teachers College Press: 370-394.
Dumont Robert V., 1972. «Learning English and how to be silent: Studies in Sioux and Cherokee classrooms» In C.B. Gadzen, D. Hymes & John-Steiner (eds), Functions of language in the classroom, New York, Teachers college Press: 344-369.
Ogbu John U., 1987. “Variability in minority school performance: a problem in search of explanation”, Anthropology and Education Quarterly, 18 (4), 312-334.
Ogbu John. U., 1982. “Cultural discontinuities and schooling”, Anthropology and Education Quarterly,13 (4), 290-307.
Archer L. Francis B., «The impossibility of minority ethnic educational "success"? An examination of the discourses of teachers and pupils in British secondary schools», European Educational Research Journal, 7 (1), 89-107.
Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: Διαλέξεις, παρουσίαση και σχολιασμός κειμένων, προβολή ταινιών με θέμα την εκπαίδευση και το σχολείο.
Μέθοδοι αξιολόγησης / βαθμολόγησης: Προβολή και σχολιασμών ταινιών, σύντομες γραπτές εργασίες και τελική γραπτή εργασία.
Γλώσσα διδασκαλίας: Ελληνικά
Τρόπος παράδοσης μαθήματος: Φυσική παρουσία της διδάσκουσας.

Ζητήματα Ιστορικής Ανθρωπολογίας: Ιστοριογραφικά ζητήματα, μετασχηματισμοί της ποιητικής της ιστορικής γνώσης

ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ: Ποθητή Χαντζαρούλα

Κωδικός μαθήματος:  ΚΙΑ-Ι-1
Τύπος μαθήματος:    
Υποχρεωτικό κατεύθυνσης
Επίπεδο μαθήματος (Προπτυχιακό/Μεταπτυχιακό):
Μεταπτυχιακό
Έτος σπουδών: :   
2ο
Εξάμηνο σπουδών
3ο
Αριθμός διδακτικών μονάδων:
3
Αριθμός πιστωτικών μονάδων (ECTS): 10

Περιεχόμενο μαθήματος: Το σεμινάριο ασχολείται με ιστοριογραφικά ζητήματα τα οποία έχουν αποτελέσει αντικείμενο διαφορετικών πειθαρχιών (κυρίως της ιστορίας και της ανθρωπολογίας) και διαφορετικών γνωστικών πεδίων και αναλύει αυτά τα ζητήματα μέσα από τη διεπιστημονική οπτική. Πρόκειται για κεντρικά ζητήματα και έννοιες που απασχολούν τη σημερινή ιστοριογραφία, όπως το ζήτημα της αφήγησης, της ερμηνείας και της αντιπροσωπευτικότητας, των πηγών και του αρχείου, καθώς και οι έννοιες της μνήμης, του χρόνου, της μαρτυρίας, της κουλτούρας, της εμπειρίας, του φύλου, της υποκειμενικότητας και της ταυτότητας.
Θα εστιάσουμε σε ιστοριογραφικές πρακτικές που διακρίνονται για τη διεπιστημονική προσέγγισή τους και προέκυψαν μέσα από την ανάγκη να εμπλουτιστεί η ιστορική μελέτη με νέα εργαλεία. Η προφορική ιστορία, η ιστορία των νοοτροπιών, η μικροϊστορία, η ιστορία του φύλου, η ιστορία του σώματος και της σεξουαλικότητας καθώς και η ιστορία των συναισθημάτων μετασχημάτισαν την ιστοριογραφική σκέψη και γραφή μέσα από τις μεθοδολογικές, θεωρητικές και ερμηνευτικές προσεγγίσεις τους.
Τα ιστοριογραφικά κείμενα που επιλέχθηκαν έχουν συμβάλει σημαντικά στην ανανέωση της μεθοδολογίας και των αναλυτικών εργαλείων της ιστοριογραφίας.
Στόχοι του μαθήματος είναι:
-Να διδαχθούν οι φοιτητές και οι φοιτήτριες ιστοριογραφικές πρακτικές και ιστοριογραφικά παραδείγματα που θα τους επιτρέψουν να εμβαθύνουν σε διεπιστημονικές προσεγγίσεις.
-Να εξοικειωθούν με τη χρήση αναλυτικών εργαλείων διαφορετικών πειθαρχιών, και ιδιαίτερα της κοινωνικής ανθρωπολογίας, στην ιστοριογραφία.
Επιδιωκόμενα μαθησιακά αποτελέσματα:
-
Να κατανοήσουν σε βάθος τις έννοιες και τα ιστοριογραφικά ζητήματα τα οποία απασχολούν τη σύγχρονη ιστοριογραφία.
-Να χρησιμοποιήσουν νέα αναλυτικά εργαλεία και ερμηνευτικές προσεγγίσεις στις εργασίες και στη διπλωματική εργασία τους – στη μελέτη, δηλαδή, του παρελθόντος.
Προαπαιτούμενα: Όλα τα μαθήματα του πρώτου έτους.
Συνιστώμενη βιβλιογραφία προς μελέτη:
Brian Keith Axel, 2002. “Introduction: Historical Anthropology and its Vicissitudes” στο Brian Keith Axel (επιμ.), From the Margins: Historical Antrhopology and its Futures. Duke University Press, Λονδίνο.
Clifford Geertz, “History and Anthropology”. New Literary History, Vol. 21, No. 2, (1990), pp. 321-335.
Natalie Zemon Davis, “The Possibilities of the Past”. Journal of Interdisciplinary History: 267-275.
Carlo Ginzburg, “The Possibilities of the Past [A Comment]”. Journal of Interdisciplinary History: 277-278.
Peter Burke, 1987. The Historical Anthropology of Early Modern Italy: Essays on Perception and Communication. Κέιμπριτζ: Cambride University Press: 3-14.
A. Burguière, “L’anthropologie historique et l’école des Annales”. Réflections Historiographiques 22 (1999): 39-60.
Penelope Papailias, 2005. Genres of recollection: archival poetics and modern Greece. Palgrave.
Carolyn Steedman, 2001. Dust: The Archive and Cultural History, Manchester: Manchester UP.
Ρίκα Μπενβενίστε, «Ιστορία και Ανθρωπολογία». Σύγχρονα Θέματα 56 (1995): 44-49. Ευθύμιος Παπαταξιάρχης, 1993. «Το παρελθόν στο παρόν. Ανθρωπολογία, ιστορία και μελέτη της νεοελληνικής κοινωνίας». Στο Ε. Παπαταξιάρχης και Θ. Παραδέλλης (επιμ.), Ανθρωπολογία και παρελθόν. Συμβολές στην Κοινωνική Ιστορία της Νεότερης Ελλάδας. Αθήνα: Αλεξάνδρεια: 13-74.
Dipesh Chakrabarty, 2000. Provincializing Europe: Postcolonial Thought and Historical Difference. Princeton: Princeton UP.
Έφη Αβδελά, 2002. «Διά λόγους τιμής»: βία, συναισθήματα και αξίες στη μετεμφυλιακή Ελλάδα, Αθήνα, Νεφέλη.
Στην ηλεκτρονική σελίδα του μαθήματος στην πλατφόρμα Open eClass υπάρχει ξενόγλωσση και ελληνόγλωσση βιβλιογραφία σχετική με τις θεματικές του μαθήματος.
Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: Διαλέξεις και ενεργή συμμετοχή των φοιτητών στη συζήτηση που ακολουθεί.
Μέθοδοι αξιολόγησης / βαθμολόγησης: Δύο γραπτές εργασίες (2.500 και 5.000 λέξεων), συμμετοχή και συμβολή στο σεμινάριο (περιλαμβάνει «αντίδραση» στα κείμενα, γραπτές ασκήσεις και παρουσιάσεις).
Γλώσσα διδασκαλίας: Ελληνικά.
Τρόπος παράδοσης μαθήματος: Φυσική παρουσία της διδάσκουσας.



Ειδικά θέματα ιστοριογραφίας. . Κοινωνικο-οικονομικός μετασχηματισμός: Η κρίση του 17ου αιώνα και ο μετασχηματισμός του οθωμανικού κόσμου

ΔΙΔΑΣΚΩΝ: Ελένη Γκαρά

Κωδικός μαθήματος:  ΚΙΑ-Ι-2\ΙΑΛ 3
Τύπος μαθήματος:    
Επιλογής
Επίπεδο μαθήματος (Προπτυχιακό/Μεταπτυχιακό):
Μεταπτυχιακό
Έτος σπουδών: :   
2ο/1ο  
Εξάμηνο σπουδών
3ο/1ο
Αριθμός διδακτικών μονάδων:
3
Αριθμός πιστωτικών μονάδων (ECTS): 10

Περιεχόμενο μαθήματος: Ο 17ος αιώνας υπήρξε εποχή γενικευμένης κρίσης, πολιτικής, κοινωνικής, οικονομικής αλλά και πολιτισμικής, που εκδηλώθηκε με δημογραφική κάμψη, οικονομική δυσπραγία, κοινωνικές αναταραχές, πολιτικές συγκρούσεις και σκληρούς πολέμους. Στην Οθωμανική Αυτοκρατορία –όπως και στον υπόλοιπο ευρωπαϊκό χώρο, αν και με διαφορετικό τρόπο– η «κρίση του 17ου αιώνα» οδήγησε σε μεγάλης κλίμακας μετασχηματισμό των θεσμών, των κοινωνικοοικονομικών δομών και των σχέσεων εξουσίας, αλλά και των διακοινοτικών σχέσεων. Το μάθημα εξετάζει την κρίση του 17ου αιώνα στον οθωμανικό χώρο, με έμφαση στις ελληνικές και βαλκανικές περιοχές, καθώς και τις θεσμικές και κοινωνικοοικονομικές αλλαγές που οδήγησαν στον μετασχηματισμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και των κοινωνιών της.
Επιδιωκόμενα μαθησιακά αποτελέσματα: Οι φοιτητές που συμμετέχουν στις εβδομαδιαίες συναντήσεις και ανταποκρίνονται πλήρως στις υποχρεώσεις τους, συμπεριλαμβανομένης της τελικής γραπτής εργασίας,
- εξοικειώνονται με τις κύριες θεωρητικές προσεγγίσεις στην ιστορική μελέτη και ανάλυση της λεγόμενης «κρίσης του 17ου αιώνα»,
- εμβαθύνουν σε ζητήματα κοινωνικής και οικονομικής ιστορίας του πρώιμου νεότερου ευρωπαϊκού και οθωμανικού κόσμου,
- κατανοούν τις διαδικασίες μετασχηματισμού του οθωμανικού κράτους και των κοινωνιών του,
- μελετούν σε βάθος επιμέρους όψεις του ζητήματος στο πλαίσιο συγγραφής της τελικής εργασίας.
Προαπαιτούμενα: Όλα τα μαθήματα του πρώτου έτους.
Συνιστώμενη βιβλιογραφία προς μελέτη:
α) Εγχειρίδια του μαθήματος:
İnalcık, Halil, “Military and fiscal transformation in the Ottoman Empire, 1600-1700”, Archivum Ottomanicum 6, 1980, 283-337.
McGowan, Bruce, Economic life in Ottoman Europe: taxation, trade and the struggle for land, 1600-1800, Καίμπριτζ, 1981.
Parker, Geoffrey και Lesley M. Smith (επιμ.), The General Crisis of the Seventeenth Century, β΄ έκδ., Λονδίνο, 1997.
β) Συμπληρωματική βιβλιογραφία
Abou El-Haj, Rifa’at, Formation of the modern state: The Ottoman Empire sixteenth to eighteenth centuries, Ώλμπανυ, 1991.
Benedict, Philip Myron P. Gutmann, Early Modern Europe: From Crisis to Stability, Κράνμπερι, 2005.
Faroqhi, Suraiya, “Making a Living: Economic Crisis and Partial Recovery”, στο Halil İnalcık και Donald Quataert (επιμ.), An Economic and Social History of the Ottoman Empire 1300-1914, Καίμπριτζ, 1994, 433-473.
Goldstone, Jack A., Revolution and Rebellion in the Early Modern World, Μπέρκλεϋ, 1991.
Κωστής, Κώστας, Στον καιρό της πανώλης, Ηράκλειο, 1995.
Özel, Oktay, “Population Changes in Ottoman Anatolia during the 16th and 17th Centuries: The ‘Demographic Crisis’ Reconsidered”, International Journal of Middle East Studies 36 (2004), 183-205.
Salzmann, Ariel, “An Ancient Régime Revisited: ‘Privatization’ and Political Economy in the Eighteenth-Century Ottoman Empire”, Politics & Society, 21:4 (1993), 393-423.
Tezcan, Baki, The Second Ottoman Empire: Political and Social Transformation in the Early Modern World, Καίμπριτζ, 2010.
White, Sam, “Climate Change and Crisis in Ottoman Turkey and the Balkans, 1590-1710”, στο International Conference on Climate Change and the Middle East: Past, Present and Future, Κωνσταντινούπολη, 2006, 391-409.
Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: Σεμινάριο με ενεργό συμμετοχή των φοιτητών, χρήση κειμενικού και πολυμεσικού υλικού..
Μέθοδοι αξιολόγησης / βαθμολόγησης: Προφορικές και γραπτές ασκήσεις, γραπτή τελική εργασία.
Γλώσσα διδασκαλίας: Ελληνικά.
Τρόπος παράδοσης μαθήματος: Φυσική παρουσία της διδάσκουσας.



Πολιτική και κοινωνική ιστορία της Νεότερης Eλλάδας:  Από την επινόηση της Ελλάδας στον αλυτρωτισμό του ελληνικού κράτους

ΔΙΔΑΣΚΩΝ: Σπύρος Καράβας


Κωδικός μαθήματος:  ΚΙΑ-Ι-3
Τύπος μαθήματος:    
Επιλογής
Επίπεδο μαθήματος (Προπτυχιακό/Μεταπτυχιακό):
Μεταπτυχιακό
Έτος σπουδών: :   
2ο
Εξάμηνο σπουδών
3ο
Αριθμός διδακτικών μονάδων:
3
Αριθμός πιστωτικών μονάδων (ECTS): 10

Περιεχόμενο μαθήματος: Το μάθημα αποσκοπεί στην παρουσίαση-κατανόηση των μηχανισμών παραγωγής και διαμόρφωσης της κυρίαρχης ελληνικής ιδεολογίας, μέσα από τις αντανακλάσεις της στις πολιτικές πρακτικές. Οι γεωγραφίες της Ελλάδας από την Αναγέννηση μέχρι την εποχή του Διαφωτισμού, η γεωγραφία της Επανάστασης και το αίτημα της «ομοεθνίας», οι «μικρολαοί» και το έθνος του «ελληνισμού», το πέρασμα από τον Διαφωτισμό στον Ρομαντισμό, η διαδικασία συγκρότησης του ελληνικού επιχειρήματος περί «εθνικών δικαίων», το ασύμπτωτο των εδαφικών βλέψεων με τις πολιτικές και εθνολογικές παραμέτρους, η πολιτική διαθεσιμότητα των «αλυτρώτων», η γένεση του Μακεδονισμού και η καταστολή της επανάστασης στη Μακεδονία, καθώς και οι ιστοριογραφικές στρεβλώσεις του εθνικού ζητήματος, είναι ορισμένα από τα θέματα που θα συζητηθούν.
Προαπαιτούμενα: Όλα τα μαθήματα του πρώτου έτους.
Συνιστώμενη βιβλιογραφία προς μελέτη:
α) Εγχειρίδια του μαθήματος:

Καράβας Σ., 2014. «Τα όρια της Ελλάδας και η ‘Ομοεθνία’: Ιχνηλατήσεις με αφετηρία το Περί Πολιτειών του Ι. Π. Κοκκώνη (1828-1829)», στο Βουλγαρική Ακαδημία Επιστημών, Ινστιτούτο Βαλκανικών Σπουδών, Κέντρο Θρακολογίας, Τα Βαλκάνια. Εκσυγχρονισμός, Ταυτότητες, Ιδέες, Ηράκλειο, ΠΕΚ-ΙΤΕ, 2014, σ.833-884.
Λιάκος Α., 1994. «Προς επισκευήν ολομελείας και ενότητος. Η δόμηση του εθνικού χρόνου στην ελληνική ιστοριογραφία», Επιστημονική συνάντηση στη μνήμη του Κ. Θ. Δημαρά, Αθήνα, ΚΝΕ/ΕΙΕ, , σ. 171-199.
Σιγάλας Ν., 2001. «“Ελληνισμός” και εξελληνισμός: ο σχηματισμός της Νεοελληνικής έννοιας ελληνισμός», π. Τα Ιστορικά, τχ. 34, σ. 3-70 .
β) Συμπληρωματική βιβλιογραφία
Ροτζώκος Ν., 2009. «Το έθνος ως πολιτικό υποκείμενο: σχόλια για το ελληνικό εθνικό κίνημα», στο Πέτρος Πιζάνιας (επιμ.), Η Ελληνική Επανάσταση του 1821: ένα ευρωπαϊκό γεγονός, Αθήνα.
Σκοπετέα Ε., 1988. Το «Πρότυπο Βασίλειο» και η Μεγάλη Ιδέα. Όψεις του εθνικού προβλήματος στην Ελλάδα (1830-1880). Πολύτυπο, Αθήνα.
Anagnostopoulou S., 2010. «The “Nation” of the Rum Sings of its Sultan: The many Faces of Ottomanism», στον τόμο L. T. Baruh-V. Kechriotis (επιμ.), Economy and Society on Both Shores of the Aegean, Αθήνα, σ. 79-105
Γιακωβάκη Ν., 2006. Ευρώπη μέσω Ελλάδας: μια καμπή στην ευρωπαϊκή αυτoσυνείδηση, Αθήνα.
Διαμαντούρος Ν., 2006 (2002). Οι απαρχές της συγκρότησης σύγχρονου κράτους στην Ελλάδα 1821-1828, (μτφ. Κ. Κουρεμένος), Αθήνα.
Καράβας Σ., 2008. «Η Μεγάλη Βουλγαρία και η Μικρά Ιδέα», στο «Εν έτει…». 1878 / 1922, Αθήνα, Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας, , σ. 11-81 και 143-168.
Καράβας Σ., 2004. «Ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος και οι εθνικές διεκδικήσεις (1877-1885)», Ιστοριογραφία της νεότερης και σύγχρονης Ελλάδας 1833-2002, Πρακτικά Δ’ Διεθνούς Συνεδρίου Ιστορίας, Αθήνα, ΚΝΕ/ΕΙΕ, , τ. Α΄, σ. 149-169.
Καράβας Σ. 2010. «Μακάριοι οι κατέχοντες την γήν». Γαιοκτητικοί σχεδιασμοί προς απαλλοτρίωση συνειδήσεων στη Μακεδονία 1880-1909. Βιβλιόραμα, Αθήνα.
Ματάλας Π., 2002. Έθνος και Ορθοδοξία. Οι περιπέτειες μιας σχέσης από το «Ελλαδικό» στο Βουλγαρικό σχίσμα, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο.
Πολίτης Α., 1993. Ρομαντικά χρόνια: Ιδεολογίες και Νοοτροπίες στην Ελλάδα του 1830- 1880, Αθήνα.
Μέθοδοι αξιολόγησης / βαθμολόγησης: Δέκα μικρές εργασίες, που αφορούν σχολιασμό κειμένων (πηγών) και εκπονούνται κατά τη διάρκεια του εξαμήνου.
Γλώσσα διδασκαλίας: Ελληνική
Τρόπος παράδοσης μαθήματος: Με φυσική παρουσία του διδάσκοντα.